Bu yazıda aspirasyon nedir, neden olur, nasıl yapılır ve nelere yol açar gibi soruların cevaplarını bulacaksınız.
Aspirasyon, tıbbi bir durum veya bir yöntem olarak iki farklı anlama sahiptir.
- Tıbbi bir durum olarak aspirasyon, yutma sırasında solunum yollarına katı veya sıvı maddelerin kaçmasıdır. Bu durum ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilir.
- Tıbbi bir yöntem olarak aspirasyon ise, solunum yollarına kaçan maddelerin bir alet yardımıyla emilerek uzaklaştırılması işlemidir. Bu işlem, kapalı veya açık sistem aspirasyon olarak iki şekilde yapılabilir.
Aspirasyon, bebeklerde, yaşlılarda ve yutma fonksiyonu bozuk olanlarda daha sık görülür. Aspirasyonun belirtileri arasında öksürme, boğazda takılma hissi, solunum zorluğu, ateş ve pnömoni sayılabilir.
Aspirasyon Neden Olur
Aspirasyon, yabancı bir maddenin solunum yollarına veya akciğerlere kaçmasıdır. Aspirasyon, çeşitli nedenlerle olabilir. Örneğin, yutma güçlüğü çeken kişilerde yiyecek veya içeceklerin solunum yollarına girmesi, kusma veya reflü sonucu mide içeriğinin akciğerlere kaçması, diş tedavisi sırasında ağızda biriken suyun solunması gibi durumlarda aspirasyon görülebilir. Aspirasyon, ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Aspirasyon pnömonisi, akciğer iltihabı; aspirasyon atelektazisi, akciğerlerin kısmen veya tamamen çökmesi; aspirasyon absesi, akciğerlerde iltihaplı kitle oluşması gibi sorunlar aspirasyonun sonuçları olabilir. Aspirasyonu önlemek için bazı önlemler alınabilir. Bunlar arasında yemek yerken dik oturmak veya yatay pozisyondan kaçınmak, yavaş ve küçük lokmalar halinde yemek, yutma zorluğu olan kişilere uygun kıvamda yiyecek ve içecek vermek, diş tedavisi sırasında ağızda biriken suyu sık sık tükürmek sayılabilir.
Aspirasyonun diğer nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
– Alkol veya uyuşturucu kullanımı
– Bilinç kaybı
– Anestezi
– Reflü
– Kusma
– Yabancı cisim yutma
– Solunum cihazı kullanımı
Aspirasyon Belirtileri Nelerdir?
Aspirasyon belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmeyebilirken, bazılarında şiddetli semptomlar ortaya çıkabilir. Aspirasyon belirtileri şunlardır:
– Öksürük
– Nefes darlığı
– Hırıltılı solunum
– Göğüs ağrısı
– Ateş
– Balgamda kan veya irin
– Ses kısıklığı
– Boğazda takılma hissi
– Yutma zorluğu
Aspirasyon Tedavisi Nasıl Yapılır?
Aspirasyon tedavisi, aspirasyona neden olan faktörlerin ve komplikasyonların durumuna göre değişir. Aspirasyon tedavisinin temel amacı, solunum yollarından yabancı madde veya sıvının çıkarılması ve akciğerlerin iyileştirilmesidir.
Aspirasyon tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
– Aspiratör: Aspiratör, vakumlu bir cihazdır. Aspiratör yardımıyla ağızdan, burundan veya trakeostomiden (boğazda açılan delik) ince bir tüp sokularak solunum yollarındaki maddeler çekilir.
– Bronkoskopi: Bronkoskopi, bronş adı verilen soluk borusunun dallarını görmeye yarayan bir yöntemdir. Bronkoskop adı verilen ince ve esnek bir tüp ağızdan veya burundan sokularak bronşlara ulaşır. Bronkoskopun ucunda ışık ve kamera vardır. Bronkoskopi ile bronşlardaki maddeler görülerek özel aletlerle alınabilir.
– Antibiyotik: Aspirasyona bağlı olarak gelişen enfeksiyon veya zatürreyi tedavi etmek için antibiyotik ilaçlar kullanılabilir.
– Oksijen tedavisi: Aspirasyona bağlı olarak oksijen seviyesi düşen kişilere oksijen maskesi veya solunum cihazı ile oksijen verilebilir.
– Fizyoterapi: Fizyoterapi, akciğer fonksiyonlarını iyileştirmek için yapılan egzersizlerdir. Fizyoterapi ile akciğerlerdeki mukus hareket ettirilerek öksürme ile atılması sağlanabilir.
Evde Bakılan Hastaya Aspirasyon İşlemi Nasıl Yapılır?
Evde bakılan hastaya aspirasyon işlemi yapmak için öncelikle doktorun tavsiyelerine uyulmalıdır. Evde bakım hizmeti veren kuruluşlar da bu konuda destek olabilir.
Evde bakılan hastaya aspirasyon işlemi yapmak için gerekli malzemeler şunlardır:
– Steril eldiven
– Steril aspiratör kateteri
– Steril serum fizyolojik
– Steril gazlı bez
– Vakumlu aspiratör cihazı
Evde bakılan hastaya aspirasyon işlemi yapmak için izlenecek adımlar şu şekildedir:
1) Eller sabunlu suyla iyice yıkandıktan sonra steril eldiven giyilir.
2) Aspiratör cihazının fişi prize takılır ve açılır.
3) Vakum ayarı hastanın durumuna göre yapılır. (Yetişkinler için 80-120 mmHg arası)
4) Aspiratör kateterinin ucundaki kontrol düğmesi kapatılır.
5) Kateterin diğer ucundaki bağlantısı aspiratör cihazına takılır.
6) Kateterin ucuna serum fizyolojik enjekte edilerek nemlendirilir.
7) Hastanın başının altına bir yastık konularak baş 20-30 derece arasında yükseltilir.
8) Hastanın burnundan veya trakeostomisinden kateter nazikçe sokulur.
9) Kateterin ucundaki kontrol düğmesi açılır ve vakum etkisiyle solunum yollarındaki maddeler çekilir.
10) Kateter geri çekilmeden önce kontrol düğmesi kapatılır.
11) Kateter gazlı bezle silinerek tekrar serum fizyolojik ile nemlendirilir.
12) İşlem gerektiği kadar tekrarlanır.
13) İşlem bittikten sonra kateter atılır ve cihaz kapatılır.
