HALKA ARZ NEDİR? HALKA ARZ HİSSELERİ NASIL ALINIR?
İşletmelerin faaliyetlerini sürdürmesinde ve iş hacmini genişletmesinde sermayenin önemli bir rolü bulunur. Sermaye artırımıyla büyüme ve likidite hedeflerine ulaşmak mümkün olur. Halka arz, finansman için tercih edilen yöntemlerin başında gelir. Şirketler için faizsiz ve geri ödemesiz bir mali destek kaynağı olmasıyla ön plana çıkar. Ayrıca yatırımcılara da borsada işlem gören hissenin değer artışlarından kazanç elde etme imkânı tanır. Peki halka arz nedir?
Halka Arz Nedir?
Halka arz, bir şirketin hisselerini yatırımcılara açmasıdır. Daha geniş bir tanımla, paylarını satışa çıkarmak istediğini çağrı ya da ilan yoluyla bildiren şirketin hisselerinin borsada işlem görmeye başlamasıdır. Halka açılan hisseler, paylara bölünerek bireysel ve kurumsal yatırımcılara dağıtılır. Yatırımcılar, sermayeleri tutarında hisse talebinde bulunur. Hisse senetlerinin paylaşımı ise iki farklı yöntemle gerçekleştirilir. Bu noktada eşit ve oransal dağıtım nedir sorusunu cevaplamakta fayda vardır.
Oransal Dağıtım Halka Arz Nedir?
Oransal dağıtım, halka arz edilen hisseler için talep toplama yöntemlerinden biridir. Bu dağıtım şeklinde yatırımcılar, satışa çıkarılan paylar oranında lot yani pay talep ederler. Bu sayede verilen satın alma emri tutarında hisse senedine ulaşılır. Oransal dağıtım yöntemiyle paylaştırılan hisselerde ne kadar lot alabileceğinizi aşağıdaki formülle hesaplayabilirsiniz:
Alınacak Lot Sayısı = (Yatırımcının Talep Ettiği Lot Sayısı / Toplam Talep Edilen Lot Sayısı) x Halka Arz Edilen Hisse Senedi Miktarı
- Talep katı = Toplam talep miktarı / Halka açılan hisse sayısı
- Arz oranı = 1 / Talep katı
- Yatırımcıya düşen lot sayısı = Talep edilen lot sayısı x Arz oranı
Eşit Dağıtım Halka Arz Nedir?
Eşit dağıtımlı halka arz, hisse senetlerinin tüm yatırımcılara aynı sayıda lot olarak dağıtıldığı bir yöntemdir. Bu dağıtım yönteminde yatırımcının ne kadar para ile emir verdiği göz önüne alınmaz. Örnek olarak, toplam hisse adeti 10 milyon ise ve pay talep eden yatırımcı sayısı 1 milyon ise, her bir yatırımcıya 10 lot düşer. Bu durumda, 1 milyon TL talep gönderen ve 1.000 TL emir veren bir yatırımcı arasında herhangi bir fark olmaz.
Eşit dağıtım, küçük sermayelere sahip bireysel yatırımcılar için çekici bir seçenektir, çünkü herkes eşit fırsatlara sahiptir ve yatırım yapma yeteneği, yatırılan paranın miktarına değil, pay talebinin sayısına dayanır. Bu nedenle, küçük yatırımcılar tarafından sıkça tercih edilen bir halka arz yöntemidir ve hisse senetlerini daha geniş bir yatırımcı kitlesi için erişilebilir kılar.
Halka Arz Hisseleri Nasıl Alınır?
“Piyasaları takip ediyor ve birikimlerini borsada değerlendirmek istiyorsanız, ‘Halka arz hisse nasıl alınır?’ gibi konuları merak edebilirsiniz. Bu amaçla öncelikle halka açılacağını ilan eden şirketleri belirlemeli ve güvenilir bir aracı kurum tercih etmelisiniz.
Halka Arz Para İadesi
Halka arz para iadesi, lot dağıtımının ardından kalan bakiyenin yatırımcıların hesaplarına iade edilmesini ifade eder. İzahnamelerde bu süre, yasal olarak 2 iş günü olarak belirtilir. Genellikle para iadeleri, sonuçların açıklandığı gün içinde gerçekleştirilir. İadelerin tam olarak hangi saatte yapılacağı ise aracı kurumlara göre değişebilir.
Halka Arz Avantajları
Halka arzın hem şirketler hem yatırımcılar açısından pek çok avantajı bulunur:
- Bireysel ve kurumsal yatırımcılar, borsada işlem gören şirketlerin hisselerini satın alarak ilgili hisselerdeki değer artışlarından kazanç sağlarlar.
- Şirketler ise faaliyetlerini ileriye taşımak adına maliyetsiz ve likit finansman kaynağı bulurlar.
Halka açılmanın avantajları arasında şunlar da yer alır:
- Büyüme planlarını finanse etmek
- Yatırımları artırmak
- Yeni projelere başlamak
- Borçları ödemek
- Finansal kuruluşların güvenini kazanmak
- Kredibiliteyi artırmak
- Şirketin bilinirliğini ve prestijini yükseltmek
Ayrıca, halka arz olan hisseler globalleşme fırsatı yakalar. Örneğin Borsa İstanbul (BIST) kapsamındaki şirketlerin, NYSE ve NASDAQ gibi uluslararası borsalara açılarak uluslararası piyasalarda işlem görmesi mümkündür.
Halka Arz Dezavantajları
Halka arzın zorlukları arasında, şirketlerin karşılaştığı karmaşık ve titiz yasal süreçler yer almaktadır. Buna ek olarak, Borsa İstanbul (BIST) tarafından talep edilen belgeleri hazırlama, aracı kurumlarla anlaşma imzalama, izahname düzenleme ve ilgili belgelerin SPK onayını alması gibi adımları atmak gerekmektedir. Ayrıca, halka açılan şirketler, daha fazla hukuki ve düzenleyici süreçle karşı karşıya kalır. Yatırımcıların talepleri, piyasalardaki dalgalanmalar ve rakiplerin etkinlikleri gibi faktörler, bu şirketlerin iş yükünü artırabilir.
Halka arzın yatırımcılar açısından da bazı olumsuz yanları vardır. Hissenin değeri, piyasadaki dalgalanmalar ve şirketin mali sorunları gibi nedenlerle düşebilir. Ayrıca, hisse senedi satın alırken aracı kurumlara komisyon ödemeniz gerekebilir. Bu nedenle, düşük işlem maliyetiyle yatırım yapmak ve getirinizi korumak için hem aracı kurumu hem de hisse seçimini özenle yapmanız önemlidir.
Halka Arzlara Katılmadan Önce Ne Yapılmalı?
Halka arzın nasıl gerçekleştirildiği, bu sürecin avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi edindikten sonra, bu adıma güvenle ilerleyebilirsin. Ancak bu aşamada dikkat etmen gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Örneğin, piyasa ve sektör analizlerini tamamladıktan sonra en doğru kararları verebilirsin. Aynı zamanda şirket hakkında detaylı bir araştırma yapmalısın. Şirketin finansal raporlarına, yatırım planlarına ve analist değerlendirmelerine göz atarak daha fazla bilgi sahibi olabilirsin.
Halka Arz Çeşitleri Nelerdir?
Halka arz, genellikle birincil ve ikincil olmak üzere iki temel çeşide ayrılır. Birincil halka arz, bir şirketin hisselerinin ilk kez yatırımcılara sunulduğu bir süreçtir. Bu, şirketin büyüme ve sermaye ihtiyaçlarını karşılamak, yeni projeleri finanse etmek veya borçları azaltmak amacıyla gerçekleştirilir.
Diğer taraftan, ikincil halka arz, zaten borsada işlem gören hisselerin yeniden satışa sunulması anlamına gelir. Bu tür halka arzlar genellikle şirketin mevcut hisse sahiplerinin ellerindeki paylarından kaynaklanır. Bu, bu hisse sahiplerinin yatırımlarının değerini artırmak veya likidite elde etmek istedikleri durumlarda sıkça görülür.
Ayrıca, bir şirketin ilk halka arzında yeterince büyük bir talep oluşmadığında veya hisse senetleri talep edilen lotlardan daha az satıldığında, ikincil halka arz yöntemine başvurulabilir. Bu, daha fazla yatırımcıya ulaşmak, şirketin hisse senetlerinin likiditesini artırmak ve sermaye ihtiyacını karşılamak için etkili bir yol olabilir. İkincil halka arz, hem mevcut hisse sahipleri için hem de yeni yatırımcılar için fırsatlar sunar.
* Sadece bilgi amaçlıdır, sitemiz açısından bir bağlayıcılığı yoktur. Bilgifresh Yatırım tavsiyesi vermez.
