Çok eski dönemlerde bilinmiş olduğu gibi bir para birimi yoktu ve insanoğlu gereksinim duyduğu şeyleri takas yoluyla alırdı. Bu takas tekniği pek sıhhatli ilerlememiş olacak ki evrensel olarak kabul edilmiş bir alış ve satış yöntemine gereksinim duyuldu. Bunun üstüne ilk madeni paralar MÖ 600’lü yıllarda Batı Anadolu’da basılmıştır. Yıllar içinde gelişim yayınlayan para günümüzde bir oldukça değişik şekillerde kullanılmaktadır. Bunlardan bir tanesi de her ne kadar resmi olarak kabul görmüş olmasa da Bitcoin’dir. Resmi olarak tanınan para birimlerinden yola çıkacak olursak ülkelere göre para birimi ve bu para birimlerinin tam listesini detaylarıyla ele aldık. Ülkelerin para birimi ve para birimi ile alakalı öncelikle para biriminin tanımıyla başlayabiliriz.

Para birimi nedir?

Genel tanımıyla para birimi, madeni para ve banknot (kağıt para) olarak değişiklik aracı olarak kullanılmakla beraber ekonomide, vadesiz mevduatlar ve kredi kartları da parayı meydana getiren unsurlardan sayılır. (Vadeli mevduat, devlet tahvili gibi değişim araçları ise para benzeri olarak kabul edilir.) Ayrıca para, hükümetler tarafınca belli düzenlemeler kapsamında sunulan mal ya da hizmetler, vergiler ve borç geri ödemesi için bir ödeme olarak düşünülen rastgele bir yasal vasıta olarak tanımlanabilir. Aynı zamanda para birimi, alıcı tarafın  satıcıdan mal ya da hizmet almak için kullanılan bir araçtır.

Günümüzde dünyanın bir oldukça ülkesinde kendine has para birimi vardır, Türkiye’de ise kullanılan para birimi Türk Lirası’dır. Dolayısıyla bir ülke, döviz kuru üstünden mahalli para birimine çevrilmedikçe kendi para birimini öteki bir ülkede kullanamaz. Zira, ülkeler bir para birimi kullanabilir. Örneğin, 19 Avrupa Birliği üye devleti, Euro (€) para birimi kullanır.

Ülkeler niçin para birimlerine gereksinim duyarlar?

Ülkeler hem ihracat hem de ithalat yoluyla öteki ülkelerle tecim yapmaktadır. Genellikle bir oldukça ülkenin ihracat ve ithalat payı birbirine oranla farklılık gösterir. Bir ülkede ihracat daha oldukça iken diğerinde ithalat daha oldukça olabiliyor. Bu işlemlerin de hepsinde para ana vasıta olarak kullanılıyor fakat dünya ülkeleri, değişik hesap birimleriyle değişik para birimlerine ya da paraya sahiptir. Bu nedenle, mahalli para birimlerini kullanarak öteki bir ülkeden mal satın alamazlar. Buna mukamele olarak ise en yaygın çözümü döviz bozdurma yoluyla alakalı ülkenin para birimine çevirme işlemidir.

Ülkelerdeki değişik döviz kuru sebebiyle para birimi bir ülke için önemlidir. Ülkeler, ihracat piyasasında rekabet edebilmek, yatırımcı itimatını çoğaltmak ve kriz esnasında likit kalmak, döviz kurlarını sabitlemek için döviz rezervlerini kullanırlar. Dış borçları dengelemek ve ekonominin muhtelif sektörlerini finanse etmek için para rezervleri de gereklidir.

Ülkelerin para birimi sıralaması ve para birimi kodları

Ülkelere göre para birimleri listesinden hangi ülkede hangi para birimi kullanılıyor görebilir, bu para birimlerinin kısa kodlarını görebilirsiniz.

Dünyadaki toplam para birimi sayısı

Dünyada bir oldukça ülkenin kendine has para birimi vardır. Türkiye’de Lira kullanılması gibi değişik ülkelerde de Dolar, Euro, Dirhem ve Dinar gibi bir oldukça para birimi piyasada kullanılıyor. Bazı ülkeler ise öteki bir ya da oldukça sayıda ülke ile aynı para birimini kullanıyor. Şu anda dünya çapında aşağı yukarı olarak 180 para birimi kullanılmakta olup bu para birimleri Birleşmiş Milletler tarafınca tanınmaktadır.

Öte taraftan Kuveyt dinarı, dünyanın en kuvvetli ve en kıymetli para birimidir. Kuveyt’in petrol kaynaklarına atfedilen gücü ve kıymeti ile bunun yanı sıra dünyanın en kıymetli para birimidir. (Bkz. Dünyanın En Değerli Para Birimleri)

Dünyada maksimum kullanılan para birimi hangisi?

Tahmin edilebileceği suretiyle ABD doları ($) dünyada maksimum kullanılan para birimidir. ABD’nin yanı sıra, Avustralya ve Kanada da dahil olmak suretiyle öteki 22 ülke dolar para biriminin değişik biçimlerini kullanıyor. Türkiye’de de Dolar, Türk Lirasından sonra maksimum kullanılan para birimidir. 

Euro ise (€) 19 AB üye devleti tarafınca kullanılır ve bu da Euro para birimini maksimum kullanılan ikinci para birimi yapar. Bir öteki Pound sterlin (£), halen kullanılmakta olan en eski para birimidir ve İngiltere’nin resmi para birimidir. Bunların haricinde öteki oldukça tercih edilen para birimleri Japon Yeni (¥) ve Hint Rupisi (₹) şeklindedir.

Kaynaklar: WorldAtlas, Vikipedi, Görsel (pexels.com/photo/abundance-bank-bank-notes-banking-259249/)